Tarih Tenkidi

İnsanların bıraktığı izlerin tümüyle ilgilenmektedir tarih. Bir tarihçi ise bu izlerin ardına düşer ve toplumların insanların yaşadıklarını yazılı belgelere döker. Fakat her belge gerçek midir? Her belge gerçek olmayabilir. Burada tarihin tenkidi söz konusudur. Bir tarihçi elde olan belgelerin gerçekliği ile de ilgilenir. Bir tarihçinin ustalığını ortaya koyan iyi kanıt ise bu belgelerin doğruluğunu kanıtlamaktır. Tarih yazılı belgelerle yapılın hiç şüphesiz. Fakat bu belgeler yoksa da tarihçilik yapılabilir. İnsanların uğraşları zevkleri yani insandan her türlü kalıntı tarih için önemlidir. Bu kalıntıların doğruluğu üzerinedir tarih. Dış tenkit ise, tarihi kaynakların bazı kısımlarının eksikliğinde ortaya çıkar. Yani bir eserde ilk sayfalar eksikse yazarla ilgili bilgiler aranarak kime ait olduğu tenkit edilir. Bu tenkidi yazarın hayatı, isminin geçmesi, yazının tarihi ve dili gibi maddelerden elde edilebilir. Kısacası yazarının ve ya ne zaman yazıldığının bulunabilmesi için içeriğindeki bazı bilgilere ihtiyacı vardır. Yani bir kaynağın tenkidi için farklı ve güvenilir yöntemler bulunmaktadır. Buna bir örnekte bir eserin birinci ve ikinci nüshalarına bakılır eğer farklılık varsa değişiklik ya da oynanma yapılmıştır. Bu yüzden kaynağın yazıldığı tarih, kaçıncı elden yazıldığı, yazarın ne zaman doğup öldüğü gibi maddeler bize ışık tutmaktadır. Bir eser eğer kim tarafından yazıldığı biliniyor fakat tarihi bilinmiyorsa bunu keşfetmek için yazarla ilgili elimizde ne kadar bilgi olduğuna bağlıdır. Eğer yazar hakkında elimizde yeti kadar bilgi mümkünse bu bilgiye ulaşmak kolaydır. Yani yazarın biyografisine ait bilgiler mevcutsa eserin tarihide rahatlıkla bulunabilir. Eğer yazar hakkında yeteri kadar bilgi yoksa kaynaktaki olaylardan yola çıkarak bir tenkit söz konusu olabilir. Her yazılan tarih eserinin maalesef orijinalliği söz konusu olmayabilir. Eserin ana kaynaktan esinlenerek mi yazıldığı yoksa orijinal bir şekilde mi yazıldığı bilinmesi tarih bilimi adına iyi olacaktır. Eğer eser orijinal ise kaynak değeri vardır. Bir eserin orijinalliği için bazı yöntemlere başvurulur. Eğer yazar eserinde hangi kaynakları kullandığını belirtmiş ise karşılaştırma yapılabilir. Fakat yazar bunu belirtmiyorsa söz konusu benzer eserler ile karşılaştırma yapılarak orijinallik testi yapılmalıdır. Bir tarihçinin en öneli görevlerinden bir tanesi iç tenkit yapmaktır. Bunu yaparken eserlerin yazarlarının kökenlerini araştırması ve hangi niyetle yazdığını bilmesi gerekmektedir. Tarihçinin önemli diğer görevinden biri ise eserde geçen olayların doğruluğunu araştırmasıdır. Bu alanda yazılmış diğer kaynaklarla karşılaştırarak bunu başarabilir. Doğruluğundan emin olmadıkça eserde bu bilgilere yer verilmemelidir. Özellikle anı ve hatırat eserlerinde yazar abartarak ya da olmayan şeyleri yazabilir. Fakat bu yanlıştır. Bu eserlerde yer verilmemelidir. Tarihçinin en öneli görevlerinden bir tanesi de bunun ortaya çıkarmaktır.